آکوستیک اتاق۲.

نوشته قبل ملاحظه کردیم که امواج صوتی منتشر شده از یک منبع صوتی در یک اتاق علاوه بر آنکه بصورت مستقیم به گوش ما می رسند، بصورت غیر مستقیم و از طریق دیواره ها نیز می توانند انعکاسهایی داشته باشند که مستقیمآ به همان محلی که ما ایستاده ایم هدایت شوند.

نکته قابل توجه آنکه با وجود اسباب و اثاثیه، پوشش های دیوار، پنجره، سقف و کف اتاق، در یک اتاق معمولی منزل (مثلآ 12 متر مربع) اولآ انرژی صوت با عبور و انعکاس در محیط بسیار کم خواهد شد و ثانیآ اختلاف زمانی رسیدن صوت مستقیم با انعکاسهای اول که قوی تر هستند (به نوشته قبل مراجعه کنید) بقدری ناچیز است (کمتر از ده - بیست میلی ثانیه) که شنونده تقریبآ هیچ احساس مشخصی از وجود انعکاس صدا نخواهد داشت.

اما در اصل اینگونه هم نیست! در واقع صدایی که در یک اتاق معمولی شما می شنوید آن چیزی نیست که بصورت خالص از دستگاه صوتی یا سازی که می نوازید بیرون می آید. با وجود آنکه انرژی صوت در اثر انعکاسهای متوالی از بین می رود ترکیب صداهای گذشته با آنچه شما مستقیمآ می شنوید بشدت صدای اصلی را تحت تاثیر قرار می دهد.

بیایید قبل از ادامه این بحث نگاهی به انعکاسهای متوالی صوت در اتاق داشته باشیم، فراموش نکنید که در نوشته قبل به موضوع تنها به انعکاس اول صوت پرداختیم.

انعکاسهای متوالی
در یک اتاق معمولی انعکاسهای مستقیم اول مسافتی حدود 4-3 متر را باید طی کنند تا به گوش مخاطب برسند و به همین دلیل با توجه به سرعت نسبتآ بالای صوت اختلاف زمانی محسوسی با صوتی که بصورت مستقیم به گوش ما می رسد نخواهند داشت.

اما اگر به شکل اول نگاه کنید، متوجه می شوید که ممکن است امواج صوتی در برخی از جهت ها آنقدر در دیوارها منعکس شوند تا در نهایت پس از طی این مسافت طولانی به گوش شما برسند. بدیهی است این دسته از امواج در مسافت زیادی را طی کرده و به همین دلیل با تاخیر زمانی بسیار به گوش می رسند؛ هرچند با توجه به شرایط اتاق ممکن است ضعیف شده باشند اما در صورت داشتن انرژی کافی، بوضوح قابل تشخیص از صدایی که در حال حاضر بصورت مستقیم می شنویم خواهند بود. به بیان دیگر تاثیر قابل توجهی به آنچه هم اکنون از منبع صوتی بیرون می آید می گذارند.

نمودار انرژی و زمان Reverb ناشی از انعکاسهای متوالی صوت

بنابراین می توان نتیجه گرفت که با توجه به میزان کاهش انرژی صوتی پس از عبور و انعکاس در محیط یا بهتر بگویم با توجه به مقدار ضریب جذب صوت در دیوارها و محیط ، صوت از لحظه تولید می تواند تا مدتها وجود داشته باشد و به گوش برسد، هرچند به تدریج میرا شده و انرژی آن برای به حرکت درآوردن پرده گوش ما کاهش پیدا می کند.

Reverb
مجموعه انعکاسهایی از صوت که ناشی از بیش از یک انعکاس باشند، با اختلاف قابل ملاحظه ای به گوش می رسند که به آن Reverb گفته می شود. مشخصه اصلی Reverb بیشتر از آنکه دامنه - یا انرژی - موج باشد، میزان تاخیری است که طی آن به گوش می رسد.

برخلاف انعکاسهای اول که از یکدیگر فاصله دارند، از آنجایی که Reverb ممکن است پس از انعکاسهای متوالی در بسیاری از جهت ها به گوش شنونده برسد، معمولآ پوشی پیوسته دارد که در شکل بوضوح نشان داده شده است.

تجربه نشان می دهد که مقادیر کم Reverb بین 0.5 تا یک ثانیه برای گفتار می تواند بسیار دلنشین باشد و مقادیر بین 1 تا 3 ثانیه برای انواع سبکهای موسیقی. همچنین نباید فراموش کرد که استفاده از Reverb از سالهای اولیه پیدایش موسیقی نیز متداول بوده است. بعنوان مثال بسیاری از قطعات آوازی مخصوص فضا و آکوستیک کلیساها با میزان Reverb زیاد نوشته شده اند که اجرای آن در سالنهای معمولی جالب نخواهد بود.

موسیقی مناسب تماشاگر را میخکوب میکند .

تلویزیون در اصل رسانه ای متکی به تصویر است، اما نباید تاثیر صدا و به خصوص موسیقی را در آن از یاد ببریم. جوئل بکرمن (Joel Beckerman)، کسی است که کار خود را بر مبنای تحقیق و دریافت تاثیر موسیقی بر احساسات و اینکه چگونه این موسیقی میتواند تماشاگران تلویزیون را به دام بیاندازد، بنا کرده است.

شرکت او به نام Man Made Music به معنای "موسیقی دست ساز" در نیویورک واقع شده است و کارش ساختن تبلیغات و قطعات کوتاه موسیقی برای بزرگترین برنامه های تلویزیونی است. او در تولید تم اصلی اخبار NBC همکاری داشته و با هنرمندانی چون Fatboy Slim و Sting برای اجراهای تلویزیونیشان در برنامه هایی مانند Showtime و CBS کار کرده است.

به گفته بکرمن، از زمانی که شبکه های تلویزیونی برای حفظ و افزایش بینندگان رو به کاهش برنامه های خود دست به کوششی همه جانبه زده اند، نقش موسیقی بیش از قبل تعیین کننده شده است. از طرف دیگر، خوانندگان و موسیقی دانان تازه وارد، برای موفقیت نیازمند به پخش تلویزیونی برنامه هایشان هستند.

"این روزها دیگر کسی نمیتواند گروه خود را به راحتی وارد کانال MTV کنند، حالا وارد شدن به رادیو هم برای گروهها به سادگی گذشته نیست. تلویزیون تنها جایی است که میتوان گروههای تازه کار و محصولات جدید موسیقی را در آن معرفی کرد ..."

در این باره، مجله نیوزویک با جوئل بکرمن مصاحبه ای انجام داده که آنرا در اینجا میخوانید:

نقش موسیقی در بازاریابی تا چه حد اهمیت دارد؟
• این یک حقیقت است که دیگر نشان دادن مارکهای مختلف به مردم برای تبلیغ آن کافی نیست و در این باره مطالب بسیاری هم منتشر شده است. حالا زمان ن است که با مردم ارتباط احساسی برقرار کنیم و به نوعی با زندگی آنها مرتبط شویم.

همه ما میدانیم که سرعت "کانال عوض کردن" روز به روز بیشتر میشود و مردم در یک دهم ثانیه تصمیم میگیرند که روی این کانال [تلویزیونی] بمانند و به آنچه نشان میدهند کمی فرصت بدهند یا به کانال دیگری بروند. این انتخاب به مقدار فراوانی متکی به موسیقی است زیرا قبل از اینکه تصویر بخواهد چیزی به بیننده بگوید، او میتواند تنها با شنیدن صدای آن متوجه شود که برنامه چیست و آیا برایش جالب است یا خیر.

پس به نظر شما موسیقی به خصوص برای تلویزیون بسیار مهم است.
• کسب و کار تلویزیون برای جذب تماشاگران مورد نظرشان، نیازمند موسیقی عالی از حرفه ایهای کار موسیقی است. این یکی از کارهایی است که شبکه ها برای جلوگیری از کاهش بینندگان خود آزموده اند.

آیا در حال حاضر صنعت موسیقی به تولید برای تلویزیون بیشتر علاقمند شده است؟
• کمپانیهای تولید موسیقی در اصل به دو چیز علاقمند هستند: اول اینکه بتوانند راه هایی برای دست یابی به سود بیشتر بیابند و تلویزیون یک واسطه نو با اهمیتی روزافزون برای ناشران و کمپانیهای بزرگ تولید موسیقی به شمار می آید.

مورد دوم تبلیغ و گسترش آثار و افراد تازه در این زمینه است. قبلا یک محل عرضه چشمگیر و عظیم برای شناساندن تازه کارها وجود داشت و MTV یک ویترین عالی برای چنین منظوری به شمار میرفت. اما دیگر نمیشود به این سادگی گروه جدیدی را وارد MTV کرد. حتا وارد کردن یک گروه تازه کار به برنامه رادیو هم به سادگی گذشته نیست... حالایکی از راههای معرفی گروه یا اثری تازه، شبکه های عادی تلویزیون هستند.

چگونه انواع مختلف موسیقی جذب بازارهای مختلفی- مانند بزرگسال یا جوان- میشوند؟
• در رابطه با سن این قضیه بیشتر جنبه سرشماری دارد اما در حقیقت جذب بازار به یک آمارگیری مبتنی بر روانشناسی هم نیاز دارد. طرفداران موسیقی heavy-metal طیفی وسیع از 12 سال گرفته تا 40 ساله را دربر میگیرند و شما میتوانید همین مثال را به انواع دیگر سبکهای موسیقی تعمیم دهید. سن یک عامل است، اما عوامل موثر بسیاری در اینجا وجود دارند.

سریال پلیسی "CSI" (یکی از موفق ترین سریالهای جنایی کانال تلویزیونی CBS که بیشتر بر اساس ماجراهای واقعی است که یک گروه از ماموران پلیس به دنبال کشف آن هستند) را در نظر بگیرید. این برنامه طیف سنی وسیعی را در بر میگیرد که طبعا سلیقه موسیقی متفاوتی هم دارند. اما باید ببینیم این بینندگان چه وجوه مشترکی دارند.

همه آنها به داستانی میخکوب کننده علاقه دارند. پس باید به دنبال موسیقیی باشیم که چنین خاصیتی داشته باشد، برای یافتن این موسیقی میتوان به سراغ هر سبکب رفت، اما در کل این موسیقی باید بیشتر به موسیقی متن شبیه باشد و جنبه سینمایی داشته باشد...کار این موسیقی این است که وارد ذهن بینندگان این برنامه شود و هدفش این باشد که علاقه آنها را به آنچه میبینند افزایش دهد.

ریتم در موسیقی Jazz - قسمت چهارم.

در بحث جمله بندی موسیقی Jazz پس از Articulation به دینامیک اجرا می رسیم. هر چند دینامیک اجرا می تواند خود به نوعی از نکات فرعی Articulation به حساب آید اما به دلیل اهمیت بطور جداگانه به آن می پردازیم. بطور ساده دینامیک اجرا به این معنی است که نوازنده کدام یک از نتها یا قسمتهای ملودی را با صدار بلند و یا ضربه اجرا کند و کدام قسمت ها را با آرامش و با صدای کم اجرا کند.

نوازنده ممکن است در موقعیت های مختلف از الگوهای دینامیک
متفاوتی در اجرا استفاده کند

نت ها یا قسمتهایی از موسیقی که در Jazz به حالت نجوا و آرام اجرا شوند با اصطلاحاتی نظیر Ghost (روح) یا Muffled (کم یا بی صدا) مشخص می کنند.

باید دقت کرد که بالا و پایین شدن شدت اجرای نتها در موسیقی Jazz احساس خاصی را در موسیقی ایجاد می کند که بطور مستقیم روی ریتم و Groove حاصل از یک قطعه Jazz تاثیر می گذارد. تفاوت دینامیک موسیقی در Jazz با موسیقی سبک کلاسیک در آن است که دینامیک جز را نوازنده به هنگام اجرا با سلیقه و احساس خود اعمال می کند حال آنکه در موسیقی کلاسیک دینامیک از طرف آهنگساز به نوازنده القا می شود.

تاخیر در اجرای نت ها
اما یکی دیگر از مهمترین پارامترهایی که حس جز را در یک قطعه بوجود می آورد فاصله ای است که نوازنده در اجرای ضرب قوی و ضعیف (down & up beats) میزان بطور حسی ایجاد می کند.

برای درک بهتر، بخاطر بیاورید که گفتیم نوازنده جز احتمالآ دو نت چنگ را معمولآ بصورت یک نت چنگ نقطه دار و یک نت دولا چنگ و یا به حالت دو نت چنگ تریوله متصل و یک نت چنگ تریوله تنها اجرا می کند و طبیعی است که در بسیاری موارد ارزش نتها را ممکن است بینا بین این دو حالت در نظر بگیرد.

ایجاد تاخیر و حتی تغییر در اجرای نت ها

در هر صورت معمولآ نت اولی که بعنوان چنگ اجرا می شود دارای کشش زمانی بیشتر است، چنگ نقطه دار یا دو تریوله چنگ متصل. با توجه به این موضوع اغلب نوازندگان جز در اجرای این نت (چه در ضرب قوی باشد چه ضعیف) تاخیر ایجاد می کنند. بگونه ای که مثلآ دو نوازنده درامز ممکن است در ایجاد تاخیر در اجرای نت های چنگ کاملآ متفاوت با یکدیگر عمل کنند.

در یک مثال حتی واضح ممکن است یک نوازنده در صورتی که تشخیص دهد ارزش نت چنگ اول را کمتر از نت دوم اجرا کند.

Nuance
نوانس در اجرا کاملآ به فیزیک ساز و مهارت نوازنده در استفاده از امکانات ساز بستگی دارد. احساس و شخصیت نوازنده و توانایی او در استفاده از ساز بطور مستقیم تاثیر زیادی در بوجود آوردن موسیقی از ساز دارد. دقیقآ همانند آنکه یک هنرپیشه سینما یا تئاتر چگونه از عضلات صورت خود برای ایجاد حس ناراحتی و یا شادی استفاده کند.

بعنوان مثال یک نوازنده سکسیفون ممکن است برای اجرای یک نت از بالا با حرکت گلیساندو به آن برسد و دیگری ممکن است از پایین. مثال دیگر احساس متفاوتی است که دو نوازنده متفاوت پیانو مانند کیت جرت (Keith Jarrett) و یا چیک کورئا (Chick Corea) در اجرای نتها زینت دارند. هر یک از این نوع اجراها احساس خاصی را در موسیقی پدید می آورند که توسط آن گونه های متفاوت Groove جز حاصل می شود.